Μ. ΤΡΙΤΗ
- Λεπτομέρειες
- Δημοσιεύτηκε στις Τρίτη, 14 Απριλίου 2020 16:11
ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ
ΤΡΟΠΑΡΙΟ ΚΑΣΣΙΑΝΗΣ Ο ΒΙΟΣ ΤΗΣ
Γεννήθηκε μεταξύ του 805 και του 810 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γόνος φεουδαρχικής οικογένειας.[3] Στον πατέρα της Κασσιανής, επιφανές μέλος αυτής της οικογένειας, φαίνεται πως είχε απονεμηθεί ο τίτλος του Κανδιδάτου στην αυλή της Βασιλεύουσας.[4] Όταν μεγάλωσε συνδύαζε εξαιρετική σωματική ομορφιά και εξυπνάδα. Τρεις βυζαντινοί χρονικογράφοι, ο Συμεών ο μεταφραστής, ο Γεώργιος Αμαρτωλός και ο Λέων ο Γραμματικός, αναφέρουν ότι έλαβε μέρος στην τελετή επιλογή νύφης για τον αυτοκράτορα Θεόφιλο, την οποία είχε οργανώσει η μητριά του Ευφροσύνη. Σε αυτή, που τοποθετείται χρονικά το 821 ή το 830,[5] ο αυτοκράτορας επέλεγε τη σύζυγο της αρεσκείας του δίνοντάς της ένα χρυσό μήλο. Θαμπωμένος από την ομορφιά της Κασσίας, ο νεαρός αυτοκράτορας την πλησίασε και της είπε: «?ς ?ρα διά γυναικός ?ρρύη τ? φα?λα» («Από τη γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα κακά [πράγματα]»), αναφερόμενος στην αμαρτία και τις συμφορές που προέκυψαν από την Εύα. Η Κασσία, ετοιμόλογη, του απάντησε: «?λλά κα? διά γυναικός πηγάζει τά κρείττω» («Αλλά και από τη γυναίκα [ήρθαν στον κόσμο] τα καλά [πράγματα]»), αναφερόμενη στην ελπίδα της σωτηρίας από την ενσάρκωση του Χριστού μέσω της Παναγίας. Με βάση την παράδοση, ο ακριβής διάλογος ήταν:
-Εκ γυναικός τα χείρω.
-Kαι εκ γυναικός τα κρείττω.
Λέγεται ότι ο εγωισμός του Θεόφιλου τραυματίστηκε με αποτέλεσμα να απορρίψει την Κασσιανή και να επιλέξει τη Θεοδώρα από την Παφλαγονία της Μικράς Ασίας για σύζυγό του. Ωστόσο, ο διάλογος αυτός δεν είναι πρωτότυπος ενώ και η σκηνή πιστεύεται ότι είναι μύθος. Ο διάλογος ευρίσκεται σε λόγο Εις τον Ευαγγελισμόν της Θεοτόκου που αποδίδεται στον Χρυσόστομο ή τον Γρηγόριο τον Θαυματουργό (Patrologia Graeca, 50, 795A), αλλά μάλλον προέρχεται από τον Πρόκλο Κωνσταντινουπόλεως (434-446).[6] Κατ' άλλους οι διηγήσεις του επεισοδίου εμφανίζονται 100 περίπου χρόνια αφού έζησε ο Θεόφιλος, ενώ το διήγημα περιέχει μοτίβα από την περιοχή του μύθου και της μεταγενέστερης δημώδους παράδοσης η οποία δημιουργήθηκε σταδιακά μέσα στους εικονολατρικούς κύκλους ως αντίδραση ενάντια στο μεροληπτικό εγκώμιο της αυτοκράτειρας Θεοδώρας.[7]
Δεν σώζονται άλλες πληροφορίες για την Κασσιανή μέχρι το 843, οπότε και μαθαίνουμε ότι ίδρυσε ένα κοινόβιο στα δυτικά της Κωνσταντινούπολης, κοντά στα τείχη της πόλης, του οποίου έγινε και η πρώτη ηγουμένη.[8] Αν και πολλοί ερευνητές αποδίδουν την επιλογή της αυτή στην αποτυχία της να γίνει αυτοκράτειρα, μία επιστολή του Θεόδωρου του Στουδίτου αποδίδει διαφορετικά κίνητρα στην ενέργεια της αυτή. Διατηρούσε στενή σχέση με τη γειτονική Μονή Στουδίου, η οποία έμελλε να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επανέκδοση βυζαντινών λειτουργικών βιβλίων τον 9ο και το 10ο αιώνα, με αποτέλεσμα τη διάσωση των έργων της (Kurt Sherry, σελ. 56). Στη συνέχεια η Κασσιανή εξαφανίζεται από το ιστορικό προσκήνιο. Καμία βυζαντινή ή άλλη πηγή, κοσμική ή εκκλησιαστική, δεν μας πληροφορεί αν εξορίστηκε από τους εικονομάχους ή τους εικονόφιλους αυτοκράτορες.
Ωστόσο, σύμφωνα με μία ανεπιβεβαίωτη παράδοση[9], η Κασσιανή ταξίδεψε στην Ιταλία κατά τη διάρκεια και αργότερα εγκαταστάθηκε μέχρι το τέλος της ζωής της στην Κάσο, όπου και απεβίωσε μεταξύ του 867 και του 890.
(Πηγή Βικιπαίδεια)
Το τροπάριο της Κασσιανής σε απόδοση του Κωστή Παλαμά
Κύριε, γυναίκα ?μαρτωλή, πολλά,
πολλά, θολά, βαρι? τ? κρίματά μου.
Μά, ? Κύριε, π?ς ? θεότης Σου μιλ?
μέσ? στ?ν καρδιά μου!
Κύριε, προτο? Σ? κρύψ? ? ?ντάφια γ?
?π? τ? δροσαυγ? λουλούδια π?ρα
κι ?π? τ?ς λατρείας τ?ν τρίσβαθη πηγ?
Σο? φέρνω μύρα.
Ο?στρος μ? σέρνει ?κολασίας? Νυχτιά,
σκοτάδι ?φέγγαρο, ?ναστρο μ? ζώνει,
τ? σκοτάδι τ?ς ?μαρτίας φωτι?
μ? καίει, μ? λιώνει.
?σ? πο? ?π? τ? πέλαα τ? νερ?
τ? ?ψώνεις νέφη, πάρε τα, ?ρωτά μου,
κυλ?νε, ε?ναι ποτάμια φλογερ?
τ? δάκρυά μου.
Γύρε σ? ?μέ. ? ψυχ? π?ς πονε?!
Δέξου με ?σ? πο? δέχτηκες κα? γείραν
?φραστα ?ς ?δ? κάτου ο? ο?ρανοί.
κα? σάρκα ?π?ραν.
Στ? ?χραντά Σου τ? πόδια, βασιλι?
μου ?σ? θ? πέσω κα? θ? στ? φιλήσω,
κα? μ? τ?ς κεφαλ?ς μου τ? μαλλι?
θ? στ? σφουγγίσω.
Τ? ?κουσεν ? Ε?α μέσ? στ? ?ποσπερν?
τ?ς παράδεισος φ?ς ν? ?ντιχτυπ?νε,
κι ?λαφιασμένη κρύφτηκε? Πον?,
σ?σε, ?λεος κάνε.
Ψυχοσ?στ?, ο? ?μαρτίες μου λαός,
Τ? ?ξεδιάλυτα ποι?ς θ? ξεδιαλύσ?;
?μέτρητό Σου τ? ?λεος, ? Θεός!
?βυσσο ? κρίση.
ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ ΕΣΠΕΡΑΣ ( ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ)
H βεβυθισμένη τη αμαρτία, εύρε σε λιμένα της σωτηρίας, η δε και μύρα συν δάκρυσικενούσα σοι εβόα· Ίδε ο έχων εξουσίαν, συγχωρείν αμαρτίας. Ίδε ο των αμαρτανόντων την μετάνοιαν φέρων· αλλά Δέσποτα διάσωσόν με, εκ του κλύδωνος της αμαρτίας, δια το μέγα σου έλεος.
Οι διάφοροι Νυμφίοι, που κάτι τους τυχαίνει και δεν έρχονται,
κάποια διήμερη εκδρομή, κάποια ευκολότερη θρησκεία
που την ασπάζονται.
«Η απαρηγορία» της Κικής Δημουλά